Co to jest epitafium?

Płyta nagrobna zawiera podstawowe informacje o pochowanym zmarłym, a więc imiona, nazwisko, data urodzenia i data zgonu, czasem tytuły naukowe. Często również zdjęcia, nazwiska osób spokrewnionych oraz epitafium. Ale czym jest epitafium i czy koniecznie trzeba umieszczać je na grobie?

Epitafium (z gr. „nad grobem”) to krótka sentencja nagrobna, mająca na celu upamiętnienie lub sławienie zmarłego. Jej forma ukształtowała się około V w. p.n.e. w starożytnych Atenach. Może mieć znaczenie dosłowne albo symboliczne, może również przybrać formę czarnego humoru. Jego zadaniem jest przemówić do czytającego i przekazać mu memento mori, swoiste ostrzeżenie o czekającej na wszystkich śmierci. Część z epitafiów powstaje jeszcze za życia osób, których nagrobki potem ozdabia. Bywają pisane prozą, przybierają też formę poezji, zwłaszcza na grobach poetów, którzy chętnie tworzyli je jeszcze przed własnym odejściem.

Epitafia najczęściej opiewają życie i osiągnięcia nieboszczyków, często zawierając stosowną dozę szacunku i miłości tęskniącej za zmarłym rodziny (na przykład „Tu leży nasz ukochany ojciec i dziadek…”). Mogą to również być cytaty z Biblii, aforyzmy czy łacińskie maksymy, a nawet takie formy, które w skwaszony lub ironiczny sposób nakazują czytającej je osobie np. zejście z grobu, w którym spoczywają szczątki pogrzebanego (tyczy się to szczególnie krajów zachodnioeuropejskich, gdzie nie ma powszechnej tradycji budowania okazałych nagrobków).

Kiedy umieszczać epitafium na grobie bliskich?

Umieszczanie epitafium nie jest niezbędne, to rodzaj hołdu rodziny dla zmarłego lub (jeśli było pisane przez samego nieboszczyka) komunikat do osoby odwiedzającej grób. Decyzja, jeśli nie była zaznaczona w ostatniej woli zmarłego, podejmowana jest przez jego najbliższych. Epitafia w Polsce nie są dziś szczególnie popularne, spotykamy je raczej na grobach starszych. Warto wiedzieć, że do popularnych epitafiów w Polsce możemy również zaliczyć nierzadko widywane łacińskie sentencje, jak Ave Maria, Requiescat In Pace i Non Omnis Moriar.