Blog

Kwiaty wręczamy nie tylko z okazji radosnych uroczystości, takich jak imieniny, ślub czy jubileusz, lecz również dla oddania czci i pożegnania zmarłej osoby. W obliczu smutnego wydarzenia, jakim jest pogrzeb, wiele osób zastanawia się, jakie kwiaty należy wybrać na tę okoliczność.

Gatunek kwiatów na pogrzeb

Nie ma jednego gatunku kwiatów szczególnie zalecanego czy zakazanego. Wszystkie rodzaje mogą być zastosowane w pogrzebowych wiązankach czy wieńcach. Należy jednak wystrzegać się nazbyt kolorowych czy udziwnionych kompozycji. Wybierając kwiaty na pogrzeb najlepiej postawić na klasykę i tradycyjne rozwiązania.

Kolor kwiatów na pogrzeb

W naszej tradycji najczęściej wybieranymi kolorami są czerwienie, biele lub różne odcienie kremowego. Bardzo elegancko prezentują się również fiolety oraz wszelkie pudrowe barwy. Właściwie wszystkie kolory kwiatów mogą być zastosowane w wieńcach czy wiązankach pogrzebowych, należy jednak pamiętać, by kompozycje były stonowane. Odradza się zatem łączenia wielu skrajnych kolorów. Pamiętajmy, że kwiatami chcemy uczcić pamięć zmarłego, nie zaś wyróżnić się na cmentarzu.

Rodzaje kompozycji kwiatowych

• Wieńce pogrzebowe to najchętniej wybierane kompozycje kwiatowe. Cechują się dość dużymi rozmiarami, zwykle są okrągłe lub półokrągłe, a tworzy się je na floretach lub podkładzie z iglastych gałązek. Najczęściej wybierane kwiaty do wieńców pogrzebowych to: anturia, lilie, róże, goździki. Dodatkowo dołączane są szarfy z wyrazami żałoby po zmarłym.
• Wiązanki pogrzebowe cechują się znacznie mniejszymi rozmiarami niż wieńce. Mają formę specyficznego bukietu i można je zarówno ułożyć na nagrobku, jak i wstawić do wazonu. Klasyczne wiązanki mogą być wykonane praktycznie z każdego rodzaju kwiatów.
• Bukiety kondolencyjne to specjalny rodzaj kwiatów na pogrzeb. Nie są one jednak przeznaczone dla zmarłej osoby, lecz dla pogrążonej w smutku rodzinie. Zwyczaj wręczania lub przesyłania kwiatów kondolencyjnych nie jest popularny w naszym kraju, ale taki gest z pewnością zostanie doceniony przez bliskich zmarłego. Kompozycje tego rodzaju mogą przybierać różne formy, chociaż i w tym przypadku zalecana jest skromność i klasyka. Do bukietu warto dołączyć bilecik z kondolencjami.

Informacja o śmierci drugiego człowieka, bez względu na to, czy jest to bliska naszemu sercu osoba, czy też dawny znajomy lub sąsiad, zawsze wprowadza nas w nastrój smutku, czasami wręcz rozpaczy. Pogrzeb to forma ostatniego pożegnania zmarłego i sposób na oddanie mu czci, dlatego też podczas tego szczególnego wydarzenia należy zadbać zarówno o odpowiedni strój, jak i właściwe zachowanie.

Podczas uroczystości pogrzebowej każdy musi zachować powagę i spokój. Należy zaniechać wszelkich niepotrzebnych rozmów, śmiechów czy wygłupów. Nawet jeśli nie jesteśmy uczuciowo związani ze zmarłym czy z najbliższymi zmarłego, a nasze przyjście na pogrzeb jest kurtuazyjne, jesteśmy zobowiązani to taktownego zachowania.

Ubiór

Na pogrzeb najlepiej wybrać klasyczne, skromne ubranie. Nie należy zakładać sportowych, nazbyt krzykliwych lub wyzywających strojów. Z pogrzebem zwykle kojarzona jest czerń, jednak ten kolor przeznaczony jest dla najbliższych członków rodziny zmarłego. Pozostali uczestnicy ceremonii powinni wybrać stroje stonowane kolorystycznie, np. w odcieniach szarości, brązu czy granatu.

Kwiaty i znicze

Na pogrzeb zwykle zabieramy ze sobą wieńce lub wiązanki pogrzebowe, które następnie kładziemy w kościele przy trumnie lub na grobie po zakończonym pogrzebie. Do kwiatów najczęściej dołączona jest szarfa z wykaligrafowany słowami ostatniego pożegnania. W doborze kompozycji kwiatowej obowiązuje niepisana zasada, iż duże wieńce składane są przez rodzinę i najbliższych zmarłego, a wiązanki przynoszą dalsi znajomi.

Jeśli planujemy zostać nieco dłużej po pogrzebie, warto zabrać ze sobą również znicze i lampiony, by zapalić je na mogile jako wyraz czci dla zmarłego.

Kondolencje

Kondolencje składa się najbliższej rodzinie i bliskim zmarłego, najczęściej po pogrzebie. Wówczas jak nigdy liczy się wyczucie taktu i empatia dla osób, które pogrążone są w żałobie. Zaleca się składanie krótkich kondolencji, składających się z kilku najważniejszych zdań.

Wybór trumny to niezbyt przyjemny, ale konieczny obowiązek podczas organizacji tradycyjnego pochówku. Oferta trumien jest bardzo szeroka. Modele różnią się między sobą zarówno wyglądem, jak i rozmiarami oraz cenami.

Na co zwracać uwagę, wybierając trumnę?

Zastanawiając się nad wyborem trumny, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na kwestie takie jak:

• wiek zmarłego
• wzrost
• waga

Standardowe trumny są odpowiednie dla większości osób. W przypadku specjalnych wymagań producent trumien powinien uwzględnić indywidualne życzenia, związane z rozmiarem, kształtem czy oryginalnymi zdobieniami.

Dokonując zakupu trumny, warto wybrać firmę świadczącą kompleksowe usługi pogrzebowe. Dzięki temu załatwimy więcej spraw jednocześnie, a więc oprócz trumny, będziemy mieli możliwość wyboru nagrobku, obsługi pogrzebu, a nawet zniczy czy kwiatów.

Jeśli nie mamy sprecyzowanych oczekiwań bądź też nie wiemy, jaką trumnę wybrać, zawsze możemy liczyć na pomoc profesjonalistów. W każdej firmie zajmującej się sprzedażą trumien i usługami pogrzebowymi doświadczenie specjaliści doradzą i odpowiedzą na wszystkie pytania. Najczęściej wystarczy podać kilka podstawowych informacji, takich jak budżet, jakim dysponujemy, oczekiwania w stosunku do wyglądu (prostota czy może bogactwo ornamentów) oraz rozmiar, a pracownicy zakładu na tej podstawie przygotowują szczegółową ofertę.

Ceny trumien

Podczas zakupu trumny niemałą rolę odgrywa cena. Zależy ona przede wszystkim od materiału, z jakiego została wykonana trumna i bogactwa detali oraz ornamentów, znajdujących się na niej. Najbardziej popularne są oczywiście trumny drewniane, np. z drewna dębowego lub sosnowego.

Kolejnym aspektem, który ma wpływ na cenę, jest wnętrze trumny. Standardowe modele są wyścielone atłasowym materiałem, bardziej rozbudowane egzemplarze mogą być wypełnione dodatkowo poduszkami, czy nawet specjalnymi szufladkami.

Od długiego już czasu wyroby z Chin konkurują na polskim rynku z rodzimymi produktami, zwykle wypierając je przy pomocy niskiej ceny. Tak też dzieje się w biznesie funeralnym, pojawienie się chińskich nagrobków doprowadziło do ogólnego spadku cen produktów polskich kamieniarzy, którzy z tego powodu coraz częściej pomstują na jakość wyrobów pochodzących z Państwa Środka. Dużo takich opinii pojawia się także w Internecie, wskazując na małą odporność na czynniki atmosferyczne, łatwe pękanie płyt, nasiąkanie kamienia wodą i uleganie przebarwieniom. Czy zatem warto rozważyć kupno takiego nagrobka, czy lepiej kupić importowany kamień i zlecić wykonanie pomnika kamieniarzowi?

Chiński kamień

Po pierwsze – odpowiedzieć trzeba na pytanie, jaki rodzaj budulca posłuży do wykonania zamawianego nagrobka. Najczęstszym w użyciu w naszym kraju wydaje się być granit, zatem popatrzmy na nagrobki granitowe. Granit występujący naturalnie w Polsce z reguły jest kamieniem o szarym lub podobnym, ciemnym odcieniu. Jeżeli więc chcemy zamówić grób w jakimś innym kolorze, będzie on raczej wykonany z kamienia importowanego, choć niekoniecznie z Chin. Pamiętajmy, surowiec nie ma narodowości, procesy geologiczne prowadzące do powstania granitu w Chinach były przecież takie same, jak w Europie, Brazylii czy Indiach. Istotna jednak jest procedura jego obróbki, granit nagrobny powinien być szlifowany i polerowany, a chińscy dostawcy najtańszego surowca czasem uciekają się do różnych nieuczciwych praktyk. Wśród nich jest nasączanie budulca koktajlem chemikaliów, dzięki czemu szybko osiąga on pożądany wygląd, a więc jest gotowy do sprzedania. Dlatego kupując nagrobek warto poszukać nań materiału, który ma więcej zalet, niż tylko niska cena.

Chińskie nagrobki – jaka jest ich jakość?

Odrębną kwestią są gotowe, wyprodukowane w Państwie Środka nagrobki. Również i tu pojawiła się konkurencja, co niejako przywołało polskich kamieniarzy do porządku. Nagrobki chińskie zwykle są tańsze od wykonanych w Polsce, choć i tu znajdziemy różnice w ofercie: dostępne są pomniki bardzo tanie, są też nie różniące się ceną od rodzimych, a nawet droższe, jeśli do pomnika dołączona jest np. rzeźba. Kluczową sprawą w tej dziedzinie wydaje się być grubość płyty nagrobnej, która w naszych warunkach pogodowych powinna wynosić nie mniej niż 5 cm. Daje nam to większą pewność, że nagrobek będzie trwały. Jeżeli już zdecydujemy się na kupno gotowego nagrobku z Chin, warto zwrócić się do firmy, która ma renomę na rynku kamieniarskim i nie partaczy montażu, ma także sprawdzonego dostawcę komponentów, wreszcie – jej nagrobki są z solidnej jakości kamienia, wtedy powinniśmy być zadowoleni. Na koniec jeszcze uwaga: wolny rynek sprawił, że coraz większa liczba kamieniarzy skuszona możliwością łatwego zarobku sięga po produkty chińskie, niekoniecznie informując pogrążonych w żalu nabywców o pochodzeniu surowca bądź nagrobka. Chińskie pomniki nagrobne to w nekrobiznesie zjawisko stosunkowo nowe, zatem, jak wszędzie, zalecana jest ostrożność przy dokonywaniu ich zakupu.

Płyta nagrobna zawiera podstawowe informacje o pochowanym zmarłym, a więc imiona, nazwisko, data urodzenia i data zgonu, czasem tytuły naukowe. Często również zdjęcia, nazwiska osób spokrewnionych oraz epitafium. Ale czym jest epitafium i czy koniecznie trzeba umieszczać je na grobie?

Epitafium (z gr. „nad grobem”) to krótka sentencja nagrobna, mająca na celu upamiętnienie lub sławienie zmarłego. Jej forma ukształtowała się około V w. p.n.e. w starożytnych Atenach. Może mieć znaczenie dosłowne albo symboliczne, może również przybrać formę czarnego humoru. Jego zadaniem jest przemówić do czytającego i przekazać mu memento mori, swoiste ostrzeżenie o czekającej na wszystkich śmierci. Część z epitafiów powstaje jeszcze za życia osób, których nagrobki potem ozdabia. Bywają pisane prozą, przybierają też formę poezji, zwłaszcza na grobach poetów, którzy chętnie tworzyli je jeszcze przed własnym odejściem.

Epitafia najczęściej opiewają życie i osiągnięcia nieboszczyków, często zawierając stosowną dozę szacunku i miłości tęskniącej za zmarłym rodziny (na przykład „Tu leży nasz ukochany ojciec i dziadek…”). Mogą to również być cytaty z Biblii, aforyzmy czy łacińskie maksymy, a nawet takie formy, które w skwaszony lub ironiczny sposób nakazują czytającej je osobie np. zejście z grobu, w którym spoczywają szczątki pogrzebanego (tyczy się to szczególnie krajów zachodnioeuropejskich, gdzie nie ma powszechnej tradycji budowania okazałych nagrobków).

Kiedy umieszczać epitafium na grobie bliskich?

Umieszczanie epitafium nie jest niezbędne, to rodzaj hołdu rodziny dla zmarłego lub (jeśli było pisane przez samego nieboszczyka) komunikat do osoby odwiedzającej grób. Decyzja, jeśli nie była zaznaczona w ostatniej woli zmarłego, podejmowana jest przez jego najbliższych. Epitafia w Polsce nie są dziś szczególnie popularne, spotykamy je raczej na grobach starszych. Warto wiedzieć, że do popularnych epitafiów w Polsce możemy również zaliczyć nierzadko widywane łacińskie sentencje, jak Ave Maria, Requiescat In Pace i Non Omnis Moriar.

Śmierć jest zjawiskiem tajemniczym, mistycznym i chyba wszystkie religie na świecie pielęgnują kult śmierci oraz życia pozagrobowego, stąd w każdej znajdziemy do nich odniesienie. Zwykle w formie dnia celebrującego zmarłych, którzy w wierzeniach w pewnych okolicznościach mogli powracać do świata żywych i wpływać na jego losy. Należało zatem zaskarbić sobie ich przychylność. Dzień wspominania zmarłych jest starym zwyczajem i nie należy utożsamiać go tylko z katolickim Świętem Zmarłych. Powstał i utrwalił się wcześniej, jednak chrześcijaństwo zaadaptowało go, poniekąd kultywując w ten sposób dawne obrzędy zaduszne, których nie było w stanie wyplenić. W Europie obyczaj oddawania czci duchom zmarłych (stąd określenie „Zaduszki”) obecny był u Celtów (Samhain), Germanów (Noc Walpurgii) i u Słowian (Dziady, Radonica). Obchodzony był zarówno na wiosnę, jak i jesienią (co u plemion o charakterze rolniczym wiązało się zapewne ze okresem wysiewu ziaren, dających przecież nowe życie).
Pierwotnie Kościół Katolicki związał to wydarzenie z kultem wszystkich świętych kościoła (zapoczątkował to w 610 r. papież Bonifacy IV, ostatecznie utrwalił Grzegorz IV w 837 r.), jednak tradycję czczenia wszystkich zmarłych rozpoczął dopiero w 998 r. św. Odylon, przeor opactwa benedyktyńskiego we francuskim Cluny. Miała ona być przeciwwagą dla obrzędów przedchrześcijańskich.

Symbolika Święta Zmarłych

Palony dla zmarłych ogień symbolizować może sposobność ogrzania się przy nim wędrujących dusz, ale też ma za zadanie odganiać upiory, bo ma oczyszczającą moc. Tradycja palenia ognia na grobach wzięła się z dawnego palenia ognisk na wzgórzach czy rozstajach dróg, aby wskazywać duchom właściwy kierunek.
W czczeniu zmarłych ważne znaczenie miały też uczty, dusze bowiem po podróży przez zaświaty były głodne. Nasi przodkowie więc wystawiali przed domostwa poczęstunek, przygotowywali również specjalne, postne potrawy. Były to pierogi, kapusta, grzyby, specjalnie pieczone chleby, nigdy jednak mięso. Biednych i żebraków (stąd być może nazwa „Dziady”, ale dziady to też przodkowie) zapraszano do domostw i częstowano strawą, ucztowano również na grobach, zostawiając resztki dla zmarłych i polewając nagrobki alkoholem. Nierzadko za orszakiem pogrzebowym rozsypywano ziarno, symbol nowego życia.

Stosunkowo najmłodszym dla naszej kultury zwyczajem jest przystrajanie nagrobków kwiatami lub wieńcami. Zapewne wiąże się ono z kościelnym zakazem ucztowania na cmentarzu. Nie jest jednak pozbawione ukrytego przesłania – dekorowanie nagrobków zielonymi gałązkami ma symbolizować życie i więź ze zmarłymi. Nie bez przyczyny także używa się do tego celu gałęzi jodły czy świerku – te znane są w tradycji ludowej jako drzewa odrodzenia (z drewna jodły często robiono kołyski), zapewniające zdrowie, pomyślność, cnotę i ochronę przed złem. Jodła symbolizuje więc odnowę żywota. I Słońce, ma przecież pokrój wyglądający jak płomień…

Ekshumacja to inaczej wydobycie z grobu ciała lub jego szczątków w celu dokładnych oględzin sądowych i medycznych lub przeniesienia go i pogrzebania gdzie indziej. Może być również przeprowadzona w wypadku, gdy konieczny jest remont grobu, wtedy szczątków nie przenosi się do innego miejsca spoczynku, a jedynie do chłodni kostnicy lub prosektorium. Procedurę rozpoczyna się najczęściej na wniosek najbliższej pozostałej rodziny zmarłego: współmałżonka, dziadków i rodziców lub potomków zmarłego (dzieci, wnuki, prawnuki) oraz osób spokrewnionych (krewni boczni do czwartego stopnia pokrewieństwa) i spowinowaconych (w linii prostej do pierwszego stopnia). Ekshumację przeprowadza mająca specjalne uprawnienia firma pogrzebowa, ale zanim do niej dojdzie, konieczne jest spełnienie szeregu wymogów prawnych.

Ekshumacja a przepisy prawa

Wiemy już, na czyj wniosek można przeprowadzić ekshumację, warto jednak przybliżyć literę prawa w całej procedurze. Ekshumacja oparta jest o przepisy zawarte w Ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych z dn. 31 stycznia 1959 r. (Dz.U. z 2000 r. nr 23, poz. 295 z późniejszymi zmianami) i rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami
i szczątkami ludzkimi (Dz.U. nr 153, poz. 1783 z późniejszymi zmianami). Jej ogólne warunki wykonania określa również rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków (Dz.U. nr 75, poz. 405). Wniosek o decyzję administracyjną zezwalającą składa się do właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego.

Wnioskodawca zobligowany jest do złożenia również: listy członków rodziny współuprawnionych do podjęcia decyzji wraz z ich oświadczeniami i kserokopię aktu/aktów zgonu. W przypadku przenoszenia zwłok (także prochów) na inny cmentarz, konieczne będzie także oświadczenie zarządcy cmentarza o możliwości ponownego pochowania szczątków. Jeżeli od śmierci bliskiego minęło nie więcej niż 2 lata, potrzebne będzie również oświadczenie o przyczynie zgonu (kwestie
bezpieczeństwa, nie można w tym czasie ekshumować szczątków osób zmarłych na chorobę zakaźną). Warto też znaleźć wcześniej firmę świadczącą usługi pogrzebowe, która przewiezie szczątki do miejsca docelowego pochówku, jej nazwę wpisujemy do wniosku. Ekshumacja dopuszczalna jest w okresie od 16 października do 15 kwietnia we wczesnych godzinach rannych. Nadzór nad procedurą sprawuje Sanepid, którego pracownik pojawi się przy wydobyciu zwłok (należy poinformować placówkę o terminie). W ekshumacji może uczestniczyć tylko najbliższa rodzina zmarłego.

Podczas obrzędów pogrzebowych zmarły zwykle wystawiany jest na widok publiczny, aby jego rodzina i bliscy mogli po raz ostatni ujrzeć oblicze nieboszczyka i pożegnać się z nim. Dawniej zwyczaju tego nie praktykowało się, gdy zwłoki zostały uszkodzone w wyniku wypadku lub zniekształcone wskutek przebytej przez zmarłego ciężkiej choroby czy utonięcia. Obecnie, aby denat godnie wyglądał w swej podróży w zaświaty, nim zostanie otwarta trumna, zostaje poddany zabiegom rekonstrukcyjnym i kosmetycznym. Kosmetyka pośmiertna może być stosowana, o ile ciało nie znajduje się w zbyt zaawansowanym stadium rozkładu.
Taka pośmiertna toaleta nosi nazwę tanatokosmetyki (od imienia Tanatosa, greckiego boga śmierci). Warto wiedzieć, że zasady postępowania z osobami zmarłymi precyzuje Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych z dnia 31 stycznia 1959 r. i późniejsze akty prawne (rozporządzenia Ministra Zdrowia).

Kosmetyka pośmiertna – w jaki sposób zostać balsamistą?

Pośmiertna toaleta, nazywana mianem tanatokosmetyki to zarówno profesja, jak i misja, której wypełnianie wymaga odpowiednich predyspozycji, wiedzy oraz umiejętności. Zajęcie to polega na obcowaniu ze zmarłą osobą i jednoczesnym wykorzystywaniu wyobraźni, aby przywrócić jej możliwie jak najbardziej naturalny wygląd. Aby zostać dobrym balsamistą, potrzeba wielu zajęć i praktyki, a także dziesiątek przeprowadzonych rekonstrukcji. Najprościej jest udać się na jedno ze specjalistycznych szkoleń organizowanych w dużych miastach, np. we Wrocławiu czy Warszawie. W trakcie zajęć osoby zamierzające podjąć pracę w branży funeralnej mogą dowiedzieć się, czym jest kosmetyka pośmiertna, czym różni się od wizażu dla żywych, a także, w jakim celu jest wykonywana.

Jakie zabiegi pielęgnacyjne stosuje się post mortem?

Aby poprawić wygląd zmarłej osoby, wykonuje się szereg zabiegów pielęgnacyjnych, których pośmiertny wizaż jest tylko zwieńczeniem. Stosuje się je, by poprzez czasowe zatrzymanie i zatuszowanie skutków procesu rozkładu ciała doprowadzić zwłoki do jak najlepszego, estetycznego wyglądu. W tym celu wykorzystuje się odpowiednie substancje i pośmiertne kosmetyki (normalne nie wytrzymują różnicy temperatur). Nie ma jednolitej procedury postępowania, specjaliści różnicują techniki wobec każdego zmarłego, zależy to m.in. od stanu zwłok, przebytej uprzednio choroby czy rodzaju poniesionej śmierci. I tak by poprawić wygląd nieboszczyka, najpierw przeprowadza się dezynfekcję ciała. Potem, żeby ożywić twarz i nadać ciału kolor wprowadza się do niego płyny odkażająco-konserwujące i masuje je w celu dokładnego rozprowadzenia substancji po układzie krwionośnym.

Kolejnym krokiem jest mycie, golenie i strzyżenie nieboszczyka, przycina się mu także paznokcie. Na tym etapie przeprowadza się również (jeśli zachodzi taka potrzeba) rekonstrukcję utraconych części ciała. Obecnie dzięki dynamicznemu rozwojowi kosmetyki pośmiertnej możliwe jest odtworzenie oczu, uszu, nosa, ubytków tkanki i skóry, by zrekompensować braki z medycznego silikonu, odlewa dłonie lub stopy, wkłada się fantomy udające kończyny itp. Na koniec kształtuje się fryzurę i nakłada się stosowny makijaż. Po części tylko spełnia on funkcję ozdobną, przede wszystkim ma za zadanie zamaskować zmiany pośmiertne, jak otarcia, sińce czy plamy opadowe.

Śmierć. W naszym kręgu kulturowym symbolizuje koniec wędrówki człowieka przez życie, jest swoistą bramą życia, przez którą dusza opuszcza ciało, by dopełnić swego pisanego w ciągu całego żywota losu – dostąpić zbawienia lub udać się na wieczne potępienie. Od najdawniejszych czasów do dusz zmarłych kieruje się rozmaite obrzędy, które z jednej strony mają być wspomnieniem i wyrazem szacunku dla zmarłego, z drugiej zaś – mają zapewnić sobie jego opiekę i wyjednać wstawiennictwo u Stwórcy.
Jednym z takich obrzędów jest, odchodzący już w zapomnienie, zwyczaj śpiewania pieśni pogrzebowych. Ma on rodowód pogański i praktycznie zanikł już całkowicie w wielkich ośrodkach miejskich, trwając jeszcze we wsiach i małych miasteczkach wschodniego Mazowsza i Podlasia, zaś szczątkowo także w Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku. Dzieje się tak na skutek postępu cywilizacyjnego, wszak dziś chodzimy jedynie na pogrzeby rodziny i najbliższych znajomych, gdy kiedyś na pożegnanie zmarłego udawała się cała wieś. Do tego stanu rzeczy przyczynił się również wpływ faworyzującej psalmy liturgii rzymskokatolickiej. Narzuca ona teologiczne, a nie tradycyjne przeżywanie śmierci i przez chrystianizację rytuału pogrzebowego ruguje z niego, a więc i z życia codziennego ludowe pieśni pogrzebowe.

Zastosowanie poszczególnych pieśni

Tradycyjne pieśni pogrzebowe skupione są wokół działań i praktyk rytuału żegnania i grzebania zmarłych, szczególnie tych odbywanych bez udziału księdza, w okresie czuwania w domu przy ciele nieboszczyka (przygotowanie ciała, mycie ubieranie itp.). Znajdują zastosowanie podczas wyprowadzania ciała z domu, składania go do mogiły, zasypywania grobu czy na stypach. Te najstarsze są wyrazem reakcji społeczności na utratę bliskiej osoby oraz ekspresją żałoby i pochodzą jeszcze ze średniowiecza. Mają funkcję konsolacyjną, pocieszającą rodzinę zmarłego, skłaniają także do refleksji nad własnym losem. Dobierane są stosownie do kontekstu i charakteru rytuału pogrzebowego. Mogą być bezpośrednio dedykowane zmarłemu i odnosić się do dziecka, kobiety, osoby starszej czy przedstawiciela konkretnego środowiska zawodowego.
Ciekawostką są utwory śpiewane w imieniu żegnanego. W trakcie obrządku wybór repertuaru zależy również od rodzaju poniesionej śmierci, liczby przybyłych żałobników oraz panującego ogólnie nastroju. Co do zakresu przekazywanych treści, są to pieśni nabożne, pożegnalne, żałobne, ale też o przesłaniu nieco bardziej uniwersalnym, znajdującym zastosowanie na przykład w czasie postu (folkloryzowane pieśni kościelne). W zapomnienie niestety odeszły już pieśni starsze, stricte ludowe, o charakterze radosnym. Śpiewano je, bo cieszono się, że zmarły oswobodził się ze zmartwień i trosk codziennego życia, dlatego czuwanie nad jego zwłokami wzmacniano właśnie śpiewem i tańcem. Doskonałym przykładem takiej pieśni i jednocześnie reliktem ludowej kultury przedchrześcijańskiej jest pieśń „Umarł Maciek umarł”.
Inne powszechnie znane pieśni pogrzebowe to: „Ach nieskończony, litościwy Boże”, „Dziś, gdy z wami się rozstawam”, „Już idę do grobu”, „O jak fałszywe wszystko”, „Pogrzebmyż to ciało w grobie”, „Serdeczna Matko opiekunko ludzi” czy „Żegnam cię, mój świecie wesoły”.